Restauratie ARTIS-Aquarium

ARTIS, de dierentuin in Amsterdam, staat voor zijn grootste restauratieklus ooit. Salverda voert momenteel de restauratie uit van het 140 jaar oude aquarium. Het zoute water heeft het monumentale gebouw zodanig aangetast, dat het onveilig werd.

ARTIS heeft de ambitie om het gebouw te verduurzamen zonder de monumentale details te verliezen. Daarom koos ze voor een bouwpartner met dezelfde liefde voor cultuurhistorische waarde en geschiedenis. Werken aan monumenten vraagt om ouderwets vakmanschap en passie voor het vak. Met veel geduld, aandacht en respect restaureren onze collega’s deze gebouwen. Daarmee blijven hun verhalen en cultuurhistorische waarde weer lange tijd behouden. Na projecten bij onder meer het Pulitzer Hotel en het Anne Frank Huis weten onze vaklieden wat er moet gebeuren om een monumentaal publiek gebouw toekomstbestendig te maken. Door de ervaringen die zij op vele plaatsen hebben opgedaan, is binnen ons team van restaurateurs veel kennis en expertise verzameld. Die ervaring passen we toe in ieder nieuw project, zo ook bij de restauratie van het monumentale ARTIS-Aquarium.

Het ERM certificaat, dat begin dit jaar werd behaald, draagt hieraan bij. “We onderscheiden ons met een praktische aanpak, zo ook bij het ARTIS-Aquarium. Hoewel het een complexe renovatie is, doen we er alles aan om mens en materiaal slim in te zetten”. aldus projectleider Arjan Visch.

“Als vanzelfsprekend voeren we de werkzaamheden uit volgens de restauratieladder. Ook binnen dit project werken we conform de ERM-certificering. De stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) is hét platform voor monumenteneigenaren, ontwerpers en uitvoerders, en toezichthouders. Gezamenlijk werken wij heel praktijkgericht aan de kwaliteit bij onderhoud en restauratie van monumenten. Een belangrijk en actueel thema is het verduurzamen van monumenten.”

Doel van restauratie

Directeur van ARTIS, Rembrandt Sutorius, heeft in een interview met de Telegraaf de noodzaak van de restauratie aangegeven. Het zout heeft het beton en natuursteen aangetast, waardoor er scheurvorming ontstond. Uit veiligheid is het aquarium zo’n twee jaar geleden al gesloten voor publiek en medewerkers.

Voordat er gerestaureerd werd, moesten alle dieren elders worden geplaatst. De dieren zijn tijdelijk ondergebracht in Diergaarde Blijdorp, Ouwehands Dierenpark en Burgers Zoo. En een deel van de vissen is ook te zien in Antwerpen en Zwitserland. Ook zijn er dieren naar andere plekken in ARTIS verhuisd. De hele operatie van uithuizen van de dieren is in 8 weken uitgevoerd.

In deze mega restauratieklus werkt het projectteam van Salverda samen met diverse partijen, waarin de gezamenlijke kennis en expertise worden gebruikt om de plannen naar het hoogste niveau te tillen. Door duurzame innovaties krijgt het aquarium haar leven terug en wordt het Rijksmonument behouden.

We werken nauw samen met de gemeente Amsterdam, afdeling M&A (monumenten en archeologie) en Rijksdienst Cultureel Erfgoed (RCE). “Zij zijn volop betrokken bij de planvoorbereiding en uitvoering. Gemeente Amsterdam is regelmatig op locatie om de plannen door te nemen en de uitvoering te bekijken”, aldus projectleider Arjan Visch.

Fondsenwerving ARTIS

“Financiële steun vanuit de overheid is essentieel en daar spreken we al jaren over. Want ARTIS wil het aquarium graag behouden”, aldus Sutorius in De Telegraaf. “We willen aan onze bezoekers laten zien hoe belangrijk het thema water is. In de breedste zin van het woord. Want zonder water is er geen leven op onze planeet.”

De gemeente Amsterdam en betrokken particulieren en fondsen hebben al ruim 23 miljoen euro bijeengebracht van de 46 miljoen euro die nodig is voor restauratie en renovatie. Voor het overige bedrag is ARTIS nu een fondsenwervingscampagne gestart.

Salverda en Schagen Infra zijn al jaren sponsor van ARTIS. Als Schagen Groep vinden wij het belangrijk om ook in onze hoofdstad, waar wij al vele jaren diverse projecten in uitvoering hebben, een maatschappelijke bijdrage te leveren.

Wilt u ARTIS ook ondersteunen, kijk dan op de website van ARTIS naar de mogelijkheden.

Huidige status project

De gevelwerkzaamheden zijn inmiddels ook opgestart. Het Rijksmonument heeft aan de buitenzijde een stucwerkgevel en natuursteengevel. Het 140 jaar oude stucwerk wordt geheel gerestaureerd en hebben we momenteel in uitvoering. Voor de restauratie van het natuursteen zijn de onderzoeken nog volop in gang en we nemen deze medio maart in uitvoering.

Samen met onze onderaannemers zijn we druk bezig met de engineering van de toe te passen installaties. Voor de W-installaties is dit Breman Zwolle, voor de elektrotechnische installatie werken we samen met SDR uit Amsterdam en voor de waterbehandelingsinstallatie met Hellebrekers Techniek uit Nunspeet.

Het hele pand is gescand en in een pointcloud verwerkt, zodat wij al het leidingwerk in kunnen passen in het monumentale pand.

Oplevering

Het ARTIS-Aquarium is een toonaangevend rijksmonument, dat het leven onder water laat zien. Ook de waterfiltersystemen in de ‘machinekamer’ van het gebouw worden straks zichtbaar en toegankelijk voor de bezoeker gemaakt. Met de restauratie van alle elementen wordt de oorspronkelijke stijl teruggebracht en maakt het aquarium zich klaar voor de toekomst.

Naar verwachting gaat het ARTIS-Aquarium in de loop van 2025 weer open voor bezoekers.

Fotografie: Lejo Duijvestijn / Christiaan de Bruijne